Madagaskar – malgaski sprawdzian

Na wyspę przyleciałem pod koniec kwietnia i na zakup motocykla dałem sobie tydzień. Plan był ambitny, zwłaszcza że ogłoszeń w internecie jak na lekarstwo, a same sprzęty – albo chińczyki, albo po przejściach. Szczęście jednak dopisało i ostatecznie wybór padł na leciwe, sprowadzone z Japonii Suzuki DR200 SE z pierwszej połowy lat 90., które nazwałem Suzi. Pierwsze kilometry po opuszczeniu stołecznego chaosu przebiegały pięknymi serpentynami z dobrej jakości nawierzchnią – na Madagaskarze tylko kilka głównych dróg jest pokrytych asfaltem, reszta to lepsze lub gorsze drogi gruntowe. Centralną część wyspy tworzy górzysty rdzeń o wysokościach przekraczających 2000 m n.p.m., z malowniczymi wioskami, polami ryżowymi i coraz bardziej przerzedzonymi lasami. Dużo frajdy dał odcinek drogi RN25 prowadzącej do Manakary – dobrej jakości asfalt, serpentyny jak z włoskich przełęczy i tropikalne pejzaże, w których dominuje jeden z symboli wyspy – ravenala, czyli pielgrzan madagaskarski, palma z liśćmi rozłożonymi na kształt wachlarza. 

W Manakarze spotykam się z dawnym znajomym Jean Claudem (JC), z którym jadę do odległej o ok. 40 km Ankaramalazy. Po opuszczeniu asfaltu po raz pierwszy doświadczam malgaskiej „route secondaire”– dziurawej drogi lokalnej, błotnistej po opadach, z licznymi kałużami. Motocykl zostawiam na chronionym „parkingu”, a do samej wioski przedostajemy się pirogą przez rzekę. Ankaramalaza robi wrażenie miejsca schludnego i dobrze zagospodarowanego: wybrukowane ulice, ładnie utrzymane domostwa, szkoła, szpital i oczywiście targowisko.Moimi przewodnikami pod nieobecność JC są Jeanne i Eveline. Od nich dowiaduję się, że wioska była założona w XIX w. przez norweskich misjonarzy wyznania luterańskiego i do dziś obowiązują tutaj prohibicja oraz zakaz palenia papierosów. Nie ma też baru czy dyskoteki. Z powodu braku prądu rytm życia nadaje przyroda – wstaje się o świcie, w ciągu dnia się pracuje, uczy i bawi, żeby krótko po zmroku zniknąć w chałupie i przy świeczkach przygotować się do snu. 

Z audiencją u króla

Nazajutrz opuszczamy osadę w celu złożenia wizyty u króla. Przed francuską kolonizacją  wyspy z końca XIX w. kraj ten dzielił się na mniejsze i większe królestwa, wydzielone najczęściej ze względu na przynależność do jednej z 18 głównych grup etnicznych. Obecnie Madagaskar jest republiką z prezydentem na czele, gdzie monarchowie sprawują funkcję symboliczną, pozostając przywódcami duchowymi lokalnych społeczności.Nasza audiencja wymagała odpowiedniej etykiety – po pierwsze należało przygotować „wyprawkę” królewską, czyli: 2 l alkoholu, 4 l napojów słodkich (cola) i jakieś ciastka. W kopercie należało przekazać królowi 20 000 ar (ok. 20 zł), kolejne 10 000 ar dla świty i 10 000 ar wsunięte z odpowiedniej strony pod misę z wodą święconą. Cała ceremonia to liczne przemówienia, masa uścisków dłoni, zdjęć i oczywiście samo błogosławieństwo (kropidłem z ogona zebu). Każdy pozował tym chętniej, że w zamian mógł otrzymać swój wizerunek uwieczniony polaroidem (moim zdaniem najlepsza forma „prezentu” dla mieszkańców, zwłaszcza dzieci). 

Futaka znaczy błoto…

Za Vangaindrano kończy się asfalt i rozpoczyna „zabawa”. Z początku ubity lateryt, parę przepraw przez zalaną drogę i lawirowanie między dziurami, ale im dalej na południe, tym gorzej. Pierwsza gleba i grzęznę w błocie – dzięki pomocy drogowców i przypadkowych przechodniów moto udaje się z trudem wydobyć. Tragedia, ale łudzę się, że najgorsze za mną. Kolejny upadek… Jedną z przepraw biorę ze złej strony i ląduję po pas w błocie.

Malgasze pomagają mi wydostać moto, ale tutaj nie ma już mowy o dalszej jeździe. Zalałem silnik, więc bez oczyszczenia komory spalania i gaźnika się nie obejdzie. Na szczęście mam narzędzia, a właściciel pobliskiego sklepu oferuje podwórko. Cały dzień upływa na rozkręceniu i oczyszczeniu silnika, w międzyczasie mój gospodarz z rodziną i znajomymi karmią mnie, piorą odzież z błota i ogólnie pomagają. Wieczór kończy się barowo – głośna muzyka ze sprzętu zasilanego prywatnym generatorem prądu i THB (marka piwa) w malgaskim towarzystwie. Kolorytu dodaje fakt, że jeden z domowników łapie i zabija kurę, w dwie minuty skubie i po niecałej godzinie podaje na talerzu z ryżem,  rosołem i ranovulą (napój z przypalonego ryżu).Następnego dnia moto udaje się odpalić, ale z racji późnej pory dojeżdżam tylko do pierwszej przeprawy promowej. Kolejne dni upływają pod znakiem problemów z silnikiem – ostatecznie wracam do Vangaindrano na przyczepie ciągniętej przez traktor 4×4, jedyny sensowny tutaj środek transportu. Nocą, w miejscu w którym wcześniej ugrzęzłem, mijamy dwa motocykle – jeden z pasażerem, drugi objuczony towarem… spokorniałem.  

Znowu w siodle

Moto  udaje się naprawić, więc następnego dnia obieram kurs na zachód do Ihosy, ponad 260 km po RN27 – „route secondaire”. Pierwszy, 140-kilometrowy odcinek do Ivohibe, który według mapy Google powinien zająć ok. 2,5 h, w rzeczywistości pokonuję przez cały dzień. RN27 jest nieprzejezdna dla samochodów, ponieważ mosty zredukowane są do dwóch desek: dla pieszego i jego roweru, a etap przez las deszczowy jest niczym więcej jak wąską, wydeptaną przez pieszych ścieżką między drzewami.Bogatszy w doświadczenie w podejrzanych miejscach zostawiam Suzi i pieszo badam przeszkodę – taktyka mozolna, ale się sprawdza. Wrażenia super i tylko gdzieś z tyłu głowy siedzi myśl, że jeżeli silnik padnie albo ja nie podołam, to najbliższa wioska znajduje się ok. 30 km dalej, a mechanik o dzień drogi stąd. W wyniku wycinki szlachetnych gatunków drzew, jak palisander, oraz dla pozyskania gruntów pod wypas bydła i uprawę ryżu, na wyspie zachowało się mniej niż 20% pierwotnych lasów. Noc spędzam w Ivohibe, ładnej miejscowości położonej pośród malowniczych gór na obszarze kojarzonym z dahalo – miejscowymi rabusiami, którzy mają jakoby napadać i okradać podróżnych – tak przynajmniej twierdzą Malgasze zamieszkujący inne części kraju. Z kolei gospodyni, u której nocuję zapewniła mnie, że jest bezpiecznie. Kolejne 120 km do Ihosy Suzi pokonuje na dachu Toyoty Land Cruiser w towarzystwie gęsi i 16(!) osób w kabinie.

Po raz kolejny rozpływam się  nad umiejętnościami Malgaszy w off-roadzie. Ihosy to węzeł komunikacyjny i ośrodek gospodarczy, co przekłada się na trzy stacje benzynowe, zakład dystrybucji browaru THB, liczne garaże naprawcze i infrastrukturę gastronomiczno-noclegową. Moto ponownie ląduje u mechanika, z podejrzeniem uszkodzenia cylindra – wnętrze jest na tyle porysowane, że przepuszcza olej, ale wymiana pierścieni powinna na jakiś czas załatwić sprawę. Należy dodać, że mechanik na Madagaskarze to najczęściej podwórze, podstawowe narzędzia i dużo własnej inwencji twórczej (np. uszczelka wyklepana z kalendarza) – koszt robocizny to 60 000 ar (60 zł). Za Ihosy rozpoczynają się tereny coraz bardziej płaskie i suche, pojawiają się też pierwsze baobaby. 

Tsimanampetsotsa znaczy bez delfinów

Południowy zachód wyspy otrzymuje najmniej opadów, co przekłada się na tutejszy krajobraz, zdominowany przez trawy, sukulenty i termitiery. Kolejnym celem jest położony parę kilometrów od Kanału Mozambickiego Park Narodowy Tsimanampetsotsa. Jego nazwa pochodzi stąd, że podobno w dalekiej przeszłości wody obecnie słonego jeziora zamieszkiwały delfiny. Droga do niego prowadzi przez grząskie piaski, co wymaga ciągłej walki z przednim kołem i skupienia – pokonanie dystansu 120 km zabiera dziewięć godzin…Im jednak trudniej, tym większa satysfakcja, a już najlepiej, gdy drogę kończy się w knajpie przy drodze z zimną colą, widokiem na ocean i dobiegającym z radia akompaniamencie Celine Dion z „My heart will go on”. Epicko! Krajobraz tej części wyspy jest niepowtarzalny, dosłownie nie z tego świata! Opasłe baobaby, fikuśne octopus tree i pachypodia wyglądem przypominające olbrzymie ukwiały robią piorunujące wrażenie. To wszystko w otoczeniu bieli słonego jeziora i koralowego piasku oraz lokalnej fauny, reprezentowanej m.in. przez żółwie promieniste i wszędobylskie lemury. 

Do Antsirabe jest prawie 500 km, co przy średniej prędkości podróżnej rzędu 65 km/h powoduje, że na miejsce dojeżdżam już po zmroku. Trasa przepiękna, z krajobrazem przechodzącym z pustynnych nizin w góry. Niezłej jakości asfalt i serpentyny, tylko mocy mało… W Antsirabe wraz z poznaną Francuzką Eclair oraz Malgaszami Francois i Feno idziemy do klubu. Karaoke jest tu główną formą spędzania wolnego czasu. Śpiewają wszyscy, a impreza trwa do rana. 140 km, jakie dzielą mnie od Antananarywy, pokonuję na ostatkach sił Suzi, która dymi jak lokomotywa, a na każde 50 km muszę dolewać litr oleju… Ostatecznie udaje się wrócić do stolicy. Ostatnie dni przed wylotem spędzam w Ambohidratrimo, w domu wolontariusza fundacji Dzieci Madagaskaru (www.dziecimadagaskaru.pl). Z planowanych 3700 km udało mi się zrobić 2900. Suzi, ze względu na brak części zamiennych, została na wyspie w oczekiwaniu na nowy cylinder. Może jeszcze będzie szansa powalczyć z malgaskimi bezdrożami…