Jawa zamiast motocykli Harley-Davidson WLA Na przełomie lat 40. i 50., w kilku partiach trafiło do Wojska Polskiego kilkaset czechosłowackich motocykli Jawa 250 Perak oraz niewielka liczba wersji 350. Motocykle zostały skierowane do jednostek wojskowych w całym kraju. W owym czasie, w Europie był to jeden z najlepszych motocykli w swojej klasie. Dopracowana nowatorska konstrukcja […]

Jawa zamiast motocykli Harley-Davidson WLA

Jawa 250 Perak w Ludowym Wojsku Polskim

Na przełomie lat 40. i 50., w kilku partiach trafiło do Wojska Polskiego kilkaset czechosłowackich motocykli Jawa 250 Perak oraz niewielka liczba wersji 350. Motocykle zostały skierowane do jednostek wojskowych w całym kraju.

W owym czasie, w Europie był to jeden z najlepszych motocykli w swojej klasie. Dopracowana nowatorska konstrukcja oraz solidne wykonanie procentowały dobrymi osiągami i trwałością. Nic dziwnego, że Jawami 250 Perak zainteresowało się wojsko. Armia polska używała wówczas głównie pozostałych z dostaw wojennych amerykańskich Harleyów-Davidsonów WLA oraz zachowanych w dobrym stanie motocykli zdobycznych. Do jednych i drugich brakowało już części zamiennych, więc nie można było na tym gruncie budować wojskowego parku maszyn. Potrzebne były nowe motocykle.

Jawa 250 Perak w Ludowym Wojsku Polskim

O nowym zakupie doniósł miesięcznik „Motoryzacja” (nr 11/1949): „Sprowadzamy 280 motocykli Jawa. Spełniło się marzenie szeregu polskich motocyklistów, którzy dopominali się o znane czeskie motocykle Jawa, cieszące się dobrą marką na wielu rynkach zagranicznych. Obecnie Motozbyt zakupił w Czechosłowacji 280 motocykli „Jawa 250″. Maszyny te nie znajdą się co prawda na wolnym rynku, ale część otrzymać ma Polski Związek Motocyklowy, który będzie mógł w nie zaopatrzyć spore grono motocyklistów. Reszta motocykli zostanie przeznaczona dla przemysłu.

Zaznaczyć należy, że obok maszyn zwykłych, pośród zakupionych Jaw znajdzie się też 100 konkursowych SS (Special Sport). Obok motocykli zakupiono też odpowiednią ilość części zamiennych.”

Wiele treści w prasie powojennej było manipulowanych przez ówczesną propagandę. Powyższa notka ma drugie dno. Wspomniane Jawy zostały sprowadzone na potrzeby wojska (tu nazwanego „przemysłem”), a przy okazji skapnęło również coś dla Polskiego Związku Motocyklowego.

Jawa 250 Perak w Ludowym Wojsku Polskim

Jawa 250 Perak

Jawa 250 Perak w Ludowym Wojsku Polskim

Jawa 250 Perak był to motocykl o ciekawej historii. Jego plany konstrukcyjne opracowano potajemnie w okupowanej Czechosłowacji. Po zakończeniu wojny szybko ruszyła realizacja projektu. Już w 1946 roku wyprodukowano pierwszą partię – 1300 motocykli. W następnych latach był on modyfikowany. Wprowadzono też model z silnikiem dwucylindrowym o pojemności 350 ccm.

Pierwsze doświadczenia z eksploatacji drogowej Jawy 250 Perak udowodniły, że była to bardzo udana konstrukcja. Pojazd ważył 125 kg. Resorowane były oba koła. Jednocylindrowy, dwusuwowy silnik o pojemności 249 ccm osiągał 9 KM, spalał 3 litry benzyny na 100 kilometrów, oferował bardzo dobrą dynamikę oraz elastyczność i rozpędzał pojazd do 100 km/h.

Jawa 250 Perak w Ludowym Wojsku Polskim

Potwierdzeniem jakości Jaw 250 Perak były ich liczne sukcesy sportowe, zarówno w wyścigach drogowych jak i terenowych. Warto wspomnieć, że w drugiej połowie lat 40. był to motocykl najczęściej wykorzystywany przez polską kadrę narodową (w sportach motocyklowych).

Polacy startowali na nim w prestiżowym wówczas rajdzie – międzynarodowej „Sześciodniówce” (w latach 1947 i 1953). Innym potwierdzeniem jakości był też fakt, że tę konstrukcję eksportowano do kilkudziesięciu krajów na całym świece, w tym na bardzo wymagające rynki Europy zachodniej. Produkcja Jawy 250 Perak trwała do połowy lat 50., a wielkość produkcji wyniosła 180 tysięcy pojazdów.

Jawa w wojsku

Jawa 250 Perak w Ludowym Wojsku Polskim

W Wojsku Polskim Jawy 250 Perak wykonywały zadania transportowe, zwiadowcze, kurierskie, szkoleniowe i sportowe. Wypełniły lukę pomiędzy lekkimi, krajowymi motocyklami z silnikami klasy 125 ccm (Sokół, SHL), a ciężkimi Harleyami-Davidsonami WLA i powoli zastępującymi je radzieckimi M-72.

Na przełomie lat 50. i 60., po zakończeniu służby wojskowej, wyeksploatowane Jawy 250 Perak złomowano lub sprzedawano na rynek cywilny. Dziś, odnajdywane w starych szopach czy garażach, pod kilkoma warstwami lakieru, nakładanymi przez kolejnych właścicieli, mają często kolor khaki, co może świadczyć o ich wojskowym pochodzeniu.

Jawa 250 Perak w Ludowym Wojsku Polskim

Następczynią modelu 250 Perak była dobrze u nas znana Jawa 250 typ 353, produkowana w latach 1953 – 1965. W nowym modelu zastosowano nowocześniejsze zawieszenie, hamulce pełnopiastowe, koła o mniejszej średnicy, podwójną kanapę oraz szereg innych zmian w podwoziu. Silnik uległ tylko niewielkim modyfikacjom. Z wielu powodów ten motocykl nie były już tak popularny w Wojsku Polskim jak jego poprzednik. Był drogi, a przez to uznawany za elitarny w swojej grupie. Innym był fakt planowego zmniejszania liczby jednośladów w armii oraz rosnącej podaży pojazdów tej klasy, m.in. Junaka, IŻ-a 49, EMW R-35.

Dziś za ikonę motocykla wojskowego w czasach PRL-u uchodzi radziecki M-72. Jawa 250 Perak, która była pierwszym nowym motocyklem LWP, pozostaje w cieniu.

KOMENTARZE