Tomasz SzczerbickiNiedawno poświęciłem dwa odcinki tego cyklu Polskiemu Klubowi Motocyklowemu i klubom od niego pochodnym. Wspomniałem jednak w tej opowieści, że PKM był jednym z dwóch najbardziej znanych klubów w II Rzeczpospolitej. Drugim był Motoklub Unia Poznań, istniejący do dziś. Ja jednak ograniczę się do historii jego powstania i działalności w dwudziestoleciu międzywojennym.
Dzisiejszy spadkobierca tradycji Motoklubu Unia podaje 1915 jako rok założenia i powołuje się na ponad 100-letnią tradycję. Nie do końca odnosi się to jednak do sekcji motorowej. Poznański klub Unia (Towarzystwo Sportowe Unia) powstał jako organizacja ogólnosportowa. Początkowo dominowały tam dyscypliny lekkoatletyczne i piłka nożna. Sekcja motocyklowa klubu Unia (Towarzystwa Sportowego Unia) powstała w 1924 roku.
Po raz pierwszy o klubie Unia, w kontekście motocyklowym, można było szerzej usłyszeć w 1925 roku, gdy był on jednym z inicjatorów utworzenia Polskiego Związku Motocyklowego, czyli nadrzędnej ogólnopolskiej organizacji motocyklowej. Historia początków Polskiego Związku Motocyklowego jest bardzo pogmatwana, bo mniej więcej w tym samym czasie taka sama inicjatywa zrodziła się niezależnie w Warszawie. Tak o tym wówczas pisano:
(…) Nawiązano szybko stosunki międzymiastowe z Bydgoszczą, Gdańskiem, Grudziądzem i Katowicami. Już przy pierwszych imprezach dał się we znaki brak organizacji, skupiającej wszystkie kluby, uprawiające sport motocyklowy w Polsce. Inicjatywę w tym kierunku bierze Oddział Motocyklowy Towarzystwa Sportowego Unia i po należytym przygotowaniu zwołuje konstytucyjne zebranie w dniu 24 maja 1925 roku w Poznaniu, gdzie zorganizowano „Polski Związek Motocyklowy” z jego organizatorami na czele pp. Zdzisławem Trzeciakiem, jako prezesem i Adamem Paczkowskim, jako sekretarzem. O potrzebie związku świadczyła ilość zgłoszonych klubów z różnych stron Polski w liczbie dziewięciu, a mianowicie: dwa z Poznania, dalej – Bydgoszczy, Grudziądza, Częstochowy, Krakowa, Katowic i dwa z Łodzi. Nie zorganizowała się w PZM tylko Warszawa, z istniejącym wówczas Polskim Klubem Motocyklowym, który rozszerzył swą działalność na całą Polskę (…).
„Motocyklista”, jednodniówka wydana we wrześniu 1928 roku
Start do biegu finałowego podczas „Meetingu setek” zorganizowanego przez poznański klub Unia, rok 1939. Od prawej: Alfons Branek na motocyklu Zuch, Michał Nagengast na DKW i Ignacy Lemański na motocyklu Zuch.
Po kilkunastu miesiącach sporów działacze z Poznania i Warszawy doszli do porozumienia. 12 września 1926 roku połączono obie inicjatywy, tworząc jeden Polski Związek Motocyklowy z siedzibą w Warszawie.
Jest tu blisko setka nazwisk członków klubu Unia w 1938 roku. Może odnajdziecie tu swojego dziadka, pradziadka, stryja czy kuzyna? Jeżeli tak, podzielcie się z czytelnikami motocyklową historią waszej rodziny.
Kilka słów o nazewnictwie, gdyż może ono powodować pewien zamęt. Pierwszym tworem był powstały w 1924 roku Oddział Motocyklowy Towarzystwa Sportowego Unia. W rzeczywistości była to sekcja klubu ogólnosportowego. Na początku 1935 roku zdecydowano o odłączeniu się, zlikwidowaniu „Oddziału Motocyklowego” i powołaniu odrębnej, niezależnej organizacji – „Motoklubu Unia”. Tak to wyglądało formalnie. Przez lata w wielu publikacjach prasowych, w sposób nie do końca zgodny ze stanem faktycznym, używano zamiennie nazw: Oddział Motocyklowy Towarzystwa Sportowego Unia, klub Unia i Motoklub Unia. Ten akapit jest szczególnie ważny, abyście mieli świadomość, że trzy powyższe nazwy to jeden i ten sam twór faktyczny.
Od połowy lat 20. zawodnicy poznańskiego klubu Unia brali udział w prawie wszystkich ważnych zawodach sportowych. Wielu z nich było mistrzami Polski. Do najbardziej znanych w kraju mistrzów tego klubu należeli: Jerzy Mieloch, Alfred Weyl i Ignacy Lemański. Członkiem Unii był także „etatowy” polski rekordzista szybkości – Michał Nagengast oraz Stefan Malcherek, poznański konstruktor silników spalinowych i małych motocykli, nazywanych od inicjałów twórcy – SM.
