Rękojmia a gwarancja. Dwustronna tarcza dla kupującego

autorka: Agnieszka Zaborowska
Partner w Kancelarii Radców Prawnych Zaborowska, Laprus-Bałuka sp.p.
www.kancelariazlb.pl 

Rękojmia i gwarancja to dwa niezależne od siebie tryby, w ramach których użytkownik motocykla (czyli właściciel lub leasingobiorca) może dochodzić jego naprawy w związku z ujawnionymi wadami. Podstawowa różnica pomiędzy nimi jest taka, że z tytułu rękojmi odpowiada zawsze sprzedawca, zaś z tytułu gwarancji – gwarant. Gwarantem jest ten podmiot, który gwarantując prawidłową pracę motocykla, przyjął obowiązek usunięcia jego ewentualnych wad. Z reguły, choć nie zawsze, jest to producent, czasem importer lub sprzedawca.

Co do zasady, zakres odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest pełny (wady istniejące w chwili sprzedaży motocykla), natomiast uprawnienia wynikające z rękojmi przysługują kupującemu automatycznie w chwili zakupu. Z kolei obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego są ograniczone do tych zadeklarowanych przez gwaranta w oświadczeniu gwarancyjnym. Może ono zostać złożone nie tylko w dokumencie gwarancji, ale także np. w reklamie. Oświadczenie gwarancyjne zawiera podstawowe informacje potrzebne do wykonywania uprawnień z gwarancji, w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej oraz uprawnienia przysługujące w razie stwierdzenia wady. 

Różne oblicza gwarancji

W zależności od marki i polityki sprzedażowej, dokument gwarancji może być wydawany w formie papierowej (tzw. książeczka gwarancyjna) albo dostępny w formie elektronicznej, wreszcie może być przesłany mailowo w formie pliku czy udostępniony na stronie internetowej. Zasady utrzymania gwarancji w wielu zakresach pokrywają się z zasadami prawidłowego korzystania z motocykla, choć mogą wiązać się z dodatkowymi obowiązkami po stronie użytkownika. Z pewnością podstawowe wytyczne zarówno dla utrzymania uprawnień z gwarancji jak i z rękojmi zawiera instrukcja obsługi motocykla. W przypadku wystąpienia wady motocykla związanej z nieprawidłowym jego używaniem, użytkownik nie może się bronić tym, że nie zapoznał się z instrukcją obsługi, bo nie miał na to czasu, nie miał takiego obowiązku czy wreszcie, że jej nie zrozumiał.

Sprzedawca odpowiada wobec kupującego z tytułu rękojmi przez 24 miesiące, natomiast gwarant przez taki okres, jaki wskazuje w gwarancji. Innymi słowy, zakres i czas trwania gwarancji jest dowolnie ustalany przez gwaranta. Kupujący nie może oczekiwać, że skoro przy marce czy modelu jednego motocykla gwarant dawał gwarancję na całość lub poszczególne elementy motocykla na 48 miesięcy, to kupując kolejny motocykl innej marki otrzyma taką samą gwarancję. W przypadku innej marki lub modelu motocykla gwarancja może być krótsza albo dłuższa, czy też może wiązać się z innymi obowiązkami użytkownika motocykla. Obowiązki gwaranta nie są (choć mogą być, jeżeli gwarancja tak stanowi) tożsame z obowiązkami sprzedawcy z tytułu rękojmi, mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług, ale mogą też być inne.
W praktyce gwarancja, a właściwie możliwość usunięcia z wykorzystaniem uprawnień gwarancyjnych wady, nie jest bezwarunkowa. Na rynku spotykane są różne regulacje zasad gwarancyjnych. Po pierwsze, praktycznie we wszystkich przypadkach utrzymanie uprawnień z gwarancji związane jest z określonymi obowiązkami dotyczącymi sposobu użytkowania i serwisowania motocykla. W takim przypadku brak obowiązkowego przeglądu lub serwisu może skutkować utratą uprawnień z gwarancji, czyli brakiem możliwości usunięcia wady motocykla z uwagi na nieprzestrzeganie przez właściciela motocykla zasad gwarancji. Nałożenie na właściciela motocykla dodatkowych obowiązków jako warunku utrzymania gwarancji jest jak najbardziej zgodne z prawem.

Po drugie, zdarzają się gwarancje odpłatne, tj. w celu uzyskania możliwości usunięcia wady w dłuższym okresie, klient wykupuje tzw. dodatkową gwarancję. W zależności od oferty i zasad proponowanych przez gwaranta, wykupienie dodatkowej gwarancji może być możliwe wyłącznie przy zakupie nowego motocykla w salonie, ale może też nastąpić już w trakcie użytkowania motocykla. Jest to decyzja gwaranta, zatem jeżeli wykupienie przedłużenia gwarancji nie jest możliwe już po zakupie motocykla, nie można domagać się tego, powołując się na taką możliwość oferowaną przez inną markę. 

Ważna różnica 

Uprawnienia z gwarancji są przypisane do motocykla, a z rękojmi do osoby kupującego. Innymi słowy, pomimo sprzedaży motocykla w okresie gwarancji, uprawnienia gwarancyjne nie wygasają, tylko przechodzą wraz z własnością motocykla na kolejnego właściciela (oczywiście pod warunkiem, że poprzedni właściciele w sposób prawidłowy wykonywali zasady gwarancji), który może żądać od gwaranta usunięcia wady w oparciu o uprawniania z gwarancji.

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi jest ograniczona do konkretnej umowy sprzedaży, czyli z chwilą sprzedaży motocykla to ostatni sprzedawca odpowiada wobec kupującego (obecnego właściciela) z tytułu rękojmi, a nie sprzedawca pierwotny, czyli np. salon. Należy podkreślić, że rękojmia nie jest związana tylko z motocyklem kupowanym jako nowy (pierwsza sprzedaż i rejestracja), ale także dotyczy sprzedaży motocykla używanego. W takim przypadku sprzedawca nie odpowiada jednak za wady używanego motocykla, jeżeli stanowią one konsekwencję jego prawidłowego używania.

W przypadku sprzedaży rzeczy używanej, jeżeli kupującym jest konsument, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu. Natomiast jeżeli umowa sprzedaży motocykla jest zawierana między dwoma przedsiębiorcami albo dwiema osobami fizycznymi, strony mogą w ogóle wyłączyć odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.

Co do zasady, podstawa dochodzenia roszczeń reklamacyjnych (jej wybór) należy do właściciela (leasingobiorcy) motocykla. Oczywiście spoczywający czy to na sprzedawcy, czy gwarancie obowiązek usunięcia wady warunkowany jest należytym i terminowym zgłoszeniem wady oraz udostępnieniem motocykla, ale przede wszystkim tym, czy rzeczywiście jest to wada motocykla tkwiąca w nim jako w rzeczy sprzedanej czy też nieuznawane za wadę uszkodzenie mechaniczne. Może się jednak zdarzyć, że użytkownik motocykla nie będzie mógł w ogóle żądać usunięcia wady powołując się na uprawnienia z tytułu z rękojmi.

Najbardziej oczywisty jest przypadek, w którym wada motocykla ujawni się już po okresie rękojmi, czyli po wygaśnięciu okresu odpowiedzialności sprzedawcy, ale jeszcze w okresie gwarancyjnym. Możliwa jest także sytuacja, w której na skutek ustaleń między sprzedawcą a kupującym odpowiedzialność z tytułu rękojmi została ograniczona lub wyłączona. W takich przypadkach jedynym trybem żądania usunięcia wady i naprawy motocykla jest gwarancja. 

Wybór jednego z trybów zgłoszenia reklamacyjnego nie ma dla użytkownika motocykla żadnych negatywnych konsekwencji, bowiem wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.