Tomasz SzczerbickiNa początku naszego stulecia siłą napędową rozwoju produkcji motocykli na świecie było wojsko. Najlepszym tego przykładem jest historia takich firm, jak H-D czy Indian, które za sprawą I wojny światowej bardzo się rozwinęły. Tak było również w Polsce.
Nowopowstałe państwo tworzyło od podstaw swoją armię. Na początku borykano się z wieloma ważnymi problemami. Konsolidacja byłych żołnierzy z trzech zaborów, budowa podstawowych umocnień, koszar, posterunków, ujednolicenie wyposażenia etc. Dla młodego państwa było to duże obciążenie.
W latach 1918-1928 wojsko używało przeważnie motocykli pochodzących jeszcze z I wojny światowej, pozostałych w Polsce lub zakupionych dla wojska po wojnie w zagranicznych demobilach. Różnorodność marek i typów (H-D, Indian, BSA, Triumph, Sunbeam, Wanderer, SU, Durkopp, Puch i inne) oraz znaczne zużycie nie sprzyjały celom, jakim miał służyć tabor motocyklowy w wojsku.
Te właśnie przyczyny skłoniły dowództwo armii do poważnego zastanowienia się nad produkcją polskiego motocykla specjalnie dla wojska. Również inne służby państwowe (poczta, policja) wyraziły zainteresowanie takim pojazdem. Opracowanie planów ciężkiego motocykla z wózkiem bocznym, o dość uniwersalnym zastosowaniu, zlecono inż. Bohdanowi Fuksiewiczowi zatrudnionemu w Centralnych Warsztatach Samochodowych (CWS) Ministerstwa Spraw Wojskowych.
Młodej Polski nie stać było na stworzenie zupełnie nowej konstrukcji, postanowiono więc podstawę nowego motocykla zaczerpnąć ze sprawdzonych pojazdów (H-D, Indian), wprowadzając zaś kilka drobnych zmian nadać mu oryginalność konstrukcyjną. Tak więc opracowanie planów nowego motocykla polegało głównie na dokładnym zwymiarowaniu wszystkich elementów amerykańskich pojazdów. Nie przeprowadzano żadnych badań wytrzymałościowych ani technologicznych, zaś tolerancje pasowań miały być dobierane podczas montażu.
Tak właśnie w 1929 roku powstał prototyp motocykla CWS M-55. Był to pierwszy zbudowany całkowicie w kraju motocykl, produkowany później seryjnie. W ciągu trzech lat produkcji motocykl CWS M-55 zmieniał się, dlatego też egzemplarze z różnych okresów produkcji różniły się niektórymi szczegółami i wyposażeniem, lecz ich zasadnicza konstrukcja pozostawała niezmieniona. 
W 1929 roku rozpoczęto produkcję pierwszych 50 motocykli (seria S-O). Motocykle z tej partii wykazywały wiele niedomagań i wad całych zespołów, czego przyczyną była niezbyt udana konstrukcja i nieprzemyślany proces technologiczny produkcji i montażu. Najpoważniejszymi defektami były: urywanie się zaworów, wybijanie gniazd zaworowych, ścieranie się powierzchni krzywek rozrządu, pękanie sprężyn przedniego zawieszenia i rur podwozia oraz łącznika bocznego wózka, a także urywanie się sztywnych przewodów paliwowych i olejowych.
Po pierwszym okresie eksploatacji posypały się reklamacje. W Państwowych Zakładach Inżynierii (PZinż.), które w marcu 1928 r. wchłonęły CWS, zaczęto nawet zastanawiać się nad zaniechaniem produkcji. Wreszcie przyjęto inną koncepcję. Wprowadzono poprawki w rozrządzie silnika, a do produkcji nadwozia zaczęto używać stali o lepszej jakości, wprowadzono również kilka zmian w ogólnej stylistyce. Nową serię oznaczono symbolem S-III i po raz pierwszy zaprezentowano ją w 1930 roku.
Poprawki wprowadzone w motocyklach CWS M-55 w 1930 roku nie wyeliminowały wad konstrukcyjnych. Było to raczej zatuszowanie najbardziej rażących błędów. Cały czas jednak budowa CWS odbywała się niemalże rzemieślniczymi metodami. Nowe CWS M-55 z serii S-III nie były wcale dużo lepsze, nadal ich awaryjność potwierdzała, że jest to motocykl nieudany i nie ma on przyszłości. Podjęto decyzję o przygotowaniu zupełnie nowej konstrukcji, którą jak wiemy z historii motoryzacji, był CWS M-111 (Sokół 1000).
Przypomnijmy również, iż motocykle CWS były używane także w sporcie i turystyce. W dziedzinie sportu największym osiągnięciem było uczestnictwo czterech CWS M-55 w roku 1930, jako zespół fabryczny, w rajdzie „Dookoła Polski” (na dystansie 1300 km) oraz udział w IV Rajdzie „Unionu”, zorganizowanym w 1931 roku, a także w wielu innych imprezach motocyklowych w przedwojennej Polsce.
Produkcja CWS M-55 trwała od 1929 do 1932 roku. W tym czasie wyprodukowano prawdopodobnie ok. 200 szt. tych motocykli. Do dnia dzisiejszego zachował się jeden egzemplarz, o którym wiadomo. Niewykluczone jednak, że gdzieś są jeszcze inne. Jeżeli wiecie coś na ten temat, piszcie do redakcji, odnalezienie bowiem kolejnych oryginalnych egzemplarzy tego motocykla może stać się największym wydarzeniem motocyklowym w Polsce.
