Antyporadnik użytkownika, czyli czego nie robić z akumulatorem motocyklowym?

Akumulatory pochodzące od renomowanych producentów, jak np. Exide, prawidłowo eksploatowane i serwisowane niemal nigdy nie zawodzą i utrzymują właściwe parametry, nawet długi czas po wygaśnięciu gwarancji. Gdy będziemy o nie odpowiednio dbali, odwdzięczą się nam długim życiem.

Czego nie lubią akumulatory?

Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta, bo wszystko zależy od rodzaju akumulatora, jaki zastosujemy w naszym motocyklu. W powszechnym użytkowaniu mamy trzy (a w zasadzie cztery) technologie.

Akumulatory kwasowo-ołowiowe, to najstarszy i coraz mniej stosowany rodzaj baterii w motocyklach. Te starsze, obsługowe, ze względu na konstrukcję, wymagają najwięcej uwagi i obsługi serwisowej. Tutaj, jak 100 lat temu, elektrolit wlewa się do poszczególnych cel akumulatora, a następnie zamyka gwintowanymi korkami z odpowietrznikami. Tego typu akumulator ma tendencję do odparowywania wody, wymaga więc częstej kontroli, nie tylko poziomu elektrolitu, ale też i jego gęstości, za pomocą specjalistycznego areometru. W starszych konstrukcjach (motocyklach zabytkowych) dostęp do akumulatora przeważnie jest bardzo łatwy i te operacje przeprowadzamy szybko i sprawnie. Gorzej, gdy ogniwo ukryte jest pod kanapą i osłonami, wtedy nawet sprawdzenie poziomu elektrolitu jest bardziej skomplikowane i wymaga czasochłonnego demontażu co najmniej kilku elementów motocykla.

Exide Li-Ion

Oto kilka praktycznych rad, czego nie należy robić z kwasowo-ołowiowym obsługowym akumulatorem:

• nie dopuszczaj do “wygotowania się” elektrolitu poniżej dopuszczalnego poziomu i odsłonięcia ołowianych płyt. Szybko się utlenią w tych fragmentach i akumulator straci część swojej pojemności. Odparowywanie elektrolitu jest procesem naturalnym, następującym w każdym akumulatorze tego typu – nic na to nie poradzisz, musisz dolewać!
• nigdy nie uzupełniaj akumulatora elektrolitem, tylko zawsze wodą demineralizowaną. Z akumulatora odparowuje jedynie woda, więc kwas w tym procesie się zagęszcza. Właśnie po to jest aerometr, abyś mógł kontrolować gęstość elektrolitu.
• nie uzupełniaj płynu powyżej maksymalnego poziomu, wskazanego przez kreskę na obudowie. Przestrzeń nad płynem wypełniona powietrzem i oparami jest po to aby nie dopuścić do wzrostu ciśnienia w akumulatorze podczas pracy. Gdy poziom elektrolitu jest zbyt wysoki, ta objętość się zmniejsza, co może doprowadzić do wycieku elektrolitu, a nawet eksplozji, gdy odpowietrzenie akumulatora jest wadliwe.
• nigdy nie zabieraj się do prac nad akumulatorem w wyjściowym ubraniu. Elektrolit jest stosunkowo słabym kwasem i gdy kilka kropel spadnie na spodnie, czy koszulę nawet tego nie zauważysz. Ale tylko przez kilka pierwszych dni – potem pojawią się bardzo spektakularne dziury.

Exide AGM

Akumulatory kwasowo-ołowiowe bezobsługowe (AGM) są w zasadzie jedynie pewną modyfikacją tych obsługowych. Fabrycznie napełnione elektrolitem, zamykane są szczelnie w sposób nieodwracalny, a system odpowietrzenia jest tak skonstruowany, żenie musimy bez przerwy go kontrolować, bo i tak nie da się uzupełnić płynu. Pamiętaj, aby:

• nie zostawiać na dłuższy czas akumulatora w pozycji innej niż pionowa, aby nie odkrywać płyt ołowianych, bo ulegną utlenieniu.
• nie zostawiać akumulator na dłuższy czas w stanie rozładowania, bo w procesie chemicznym ołowiane płyty ulegną zasiarczeniu i straci ona pojemność. Co prawda akumulatory kwasowo-ołowiowe często da się odsiarczyć, ale wymaga to znajomości tematu i bardzo precyzyjnej ładowarki.

Exide AGM Ready

Akumulatory żelowe mają konstrukcję podobną, do kwasowo-ołowiowych bezobsługowych, tyle tylko, że elektrolit stabilizowany jest za pomocą żelu. Dzięki temu mogą pracować w dowolnym położeniu. Znacznie trudniej jest je uszkodzić, przez nieprawidłową eksploatację czy serwisowanie, co nie znaczy, że są niezniszczalne. Jakich zasad należy przestrzegać podczas ich użytkowania?

• ten typ akumulatora bardzo nie lubi zbyt wysokich temperatur. Optymalna temperatura pracy to ok. 20⁰ C. Gdy na dłużej przekroczy 33⁰ C, żywotność baterii może trwale obniżyć się nawet o 50%
• w temperaturze 0⁰ C sprawność baterii może spaść nawet do 80%, ale nie jest to zjawisko nieodwracalne. Gdy temperatura się podniesie, sprawność wraca do normalnego poziomu.
• im starszy akumulator tym większą ma oporność wewnętrzną i wyższy współczynnik samorozładowania, dlatego też zaleca się nieprzechowywanie akumulatora w stanie rozładowanym dłużej niż 24h.
• Exide, jak większość producentów zakłada akceptowalny limit rozładowania do poziomu 12.42 V, a krytyczne rozładowanie które może spowodować trwałe uszkodzenia akumulatora żelowego bądź AGM na poziomie 9.5V. Głębokie rozładowanie nie oznacza, że możemy wyładować akumulator do 0 V. Takim sposobem możemy go tylko uszkodzić. Nie należy przekraczać dolnego napięcia nominalnego 12.42V, a dobrą zasadą jest nie rozładowywanie akumulatora poniżej 11V.
• Pozostawienie akumulatora na zimę, nawet w ciepłym garażu, z napięciem nominalnym 11-12V spowoduje jego całkowite zasiarczenie i utratę ponad 80% pojemności. Akumulator podczas składowania warto jest doładowywać raz w miesiącu a najrzadziej raz na 3 miesiące.
• większość producentów zaleca czas ładowania i rozładowania na poziomie 0.1C czyli 10% wartości pojemności akumulatora. Maksymalne wartości to 0,2C czyli 20% a więc kolejno dla akumulatora 100 Ah będzie to 10A oraz 20A. Jeżeli czas ładowania lub rozładowywania będzie przekraczany, elektrolit w akumulatorze zacznie się gazować. Uwalniające się pęcherzyki gazu spowodują zwiększenie ciśnienia w akumulatorze, co może prowadzić do pękania cel. Skutkować to będzie trwałym uszkodzeniem akumulatora poprzez obniżenie napięcia i niemożnością naładowania go powyżej danego napięcia prądu.
• nie należy zbyt często ładować akumulatorów GEL lub AGM zwykłym prostownikiem, z uwagi na zbyt niskie napięcia ładowania. Napięcie dla akumulatorów VRLA (GEL i AGM) powinno wynosić 14,4 V, dla zalewanych 14,8 V. Częste ładowanie akumulatora niskim napięciem spowoduje jego trwałe niedoładowanie i zasiarczenie, co prowadzi do zmniejszenia pojemności. Akumulatory AGM i GEL powinny być ładowane urządzeniem sterowanym mikroprocesorowo z ładowaniem wieloetapowym.

Exide GEL

Generalnie akumulatory, niezależnie od ich konstrukcji nie lubią:

• pozostawać długi czas w stanie rozładowania
• traktowania zbyt dużym lub długotrwałym prądem, co może się przydarzyć przy stosowaniu starego typu “prostowników” obsługiwanych ręcznie
• zbyt wysokich temperatur

Dbając w odpowiedni sposób o akumulator w motocyklu, znacznie podnosimy prawdopodobieństwo, że nie zrobi nam niemiłego psikusa w trakcie wakacyjnego wyjazdu i zachowa swoje właściwości przez długi czas.