Z archiwum „Świata Motocykli” – BMW R 1100 RS, numer 01/1993

W 1923 r. powstał pierwszy motocykl firmy BMW – model R 32. W swojej konstrukcji zawierał wszystkie te cechy, które charakteryzują motocykle BMW do dziś. Były to: chłodzony powietrzem silnik bokser o wale korbowym równoległym do osi motocykla, napęd tylnego koła za pomocą wału Kardana, biało-niebieska szachownica, symbolizująca obracające się śmigło – ukłon w stronę lotniczej tradycji firmy – no i dokładność wykonania i niezawodność, która zjednała motocyklom BMW wielu zwolenników w ciągu siedemdziesięciu lat istnienia firmy. 

Od kiedy w 1983 roku zaprezentowano model K 100 z płaskim, rzędowym, czterocylindrowym silnikiem chłodzonym cieczą, znawcy przedmiotu przewidywali koniec tradycyjnej linii BMW, która już po pierwszych kilku latach istnienia firmy określana była jako niemiecka szkoła budowy motocykli. Jednak w biurze konstrukcyjnym trwały prace nad następcą sędziwego już, bo zaprezentowanego w 1969 roku boksera. Wydaje się, że powodem, dla którego nie zerwano z tradycją, była seria zwycięstw, jakie odnieśli w latach 1981-83 Hubert Auriol i 1984-85 Gaston Rahier w rajdzie Paryż-Dakar na BMW R 80 GS. Dzięki swej ogromnej popularności, od 1988 roku modele R 80 GS i R 100 GS są najlepiej sprzedawanymi motocyklami na rynku niemieckim.Kiedy w 1991 roku w berlińskiej wytwórni świętowano wyprodukowanie milionowego motocykla z biało-niebieską szachownicą, na poligonie doświadczalnym jeździł już okryty ścisłą tajemnicą jako typ R 259 zupełnie nowy motocykl. Najpierw na IFMA ‘92 zaprezentowano sam silnik ukryty we wnętrzu przezroczystej kuli. Nowy silnik zdecydowanie zrywa z rozwiązaniami poprzedniego modelu. Odlewany z aluminium karter składa się z dwóch połówek o pionowej linii podziału. Zastąpienie kartera tunelowego dzielonym podyktowane było względami wytrzymałościowymi i technologicznymi, gdyż blok napędowy, częściowo zastępując ramę motocykla, przenosi znaczne obciążenia. Wał korbowy oparty jest na dwóch panewkach, tak by możliwie jak najbardziej zredukować długość silnika. Przy średnicy cylindra 99 mm skok tłoka 70,5 mm daje 1085 ccm pojemności skokowej. Aluminiowe cylindry mają gładzie utwardzone powłoką niklowo-krzemową. Korbowody wykonane są nowoczesną technologią, w której po zakończonej obróbce odłamywana jest połowa dolnej stopy korbowodu. Dzięki dużej powierzchni styku powstałego w ten sposób przełomu zapewnione jest doskonałe pasowanie i duża wytrzymałość korbowodów. Jednak największym zmianom uległy głowice. Daszkową komorę spalania wieńczą cztery zawory z centralnie umieszczoną, trójelektrodową świecą zapłonową. W miejsce rozrządu OHV, który nie nadaje się do nowoczesnych, szybkoobrotowych silników, należało zastosować rozrząd z wałkami w głowicy. Umieszczenie wałków rozrządu nad zaworami (OHC) powiększałoby jednak znacznie szerokość motocykla. Wybrano więc rozwiązanie kompromisowe z wysoko położonym (HC – High Camshaft) wałkiem rozrządu. Pomysłowo rozwiązany jest obu leżących „poniżej” komory spalania wałków. Z wału korbowego łańcuch rolkowy przekazuje napęd na leżący poniżej wałek pomocniczy z przełożeniem 2:1. Od niego dwoma osobnymi łańcuchami napędzane są oba wałki rozrządu, których krzywki poprzez krótkie popychacze i rozwidlone dźwigienki wprawiają w ruch zawory. Wałek pomocniczy ma dodatkowe zadanie: napędzać dwie pompy olejowe – jedną tłoczącą olej w układzie smarowania i drugą przetłaczającą olej chłodzący silnik. W silniku BMW R 1100 RS obok chłodzenia powietrzem od odprowadzania ciepła z najbardziej obciążonych elementów, jak np. zawory wydechowe, wykorzystano olej. Nad blokiem znajduje się napędzany paskiem klinowym alternator o budowie i mocy charakterystycznej raczej dla samochodów. Tak duża moc (700 W) niezbędna jest dla niezawodnej pracy całej pokładowej elektroniki. A jest jej niemało, np. ABS i pracujący w technice cyfrowej układ zarządzający pracą silnika Bosch Motronic. Centralny mikrokomputer reguluje zapłon i ilość wtryskiwanego paliwa, a także działanie trójdrożnego katalizatora. Wykonany z nierdzewnej stali układ wydechowy typu „dwa w jednym”, jest tradycyjnie dla wyrobów BMW cichy. Nisko leżące cylindry pozwalają wydatnie obniżyć środek ciężkości, co w efekcie poprawia prowadzenie motocykla.Całkowitą nowością odróżniającą BMW R 1100 RS od produktów konkurencji jest przednie zawieszenie. O ile konstruktorzy Yamahy w modelu GTS1000 zastosowali zwrotnicowy jego rodzaj, to nowe zawieszenie BMW jest połączeniem widelca teleskopowego z zawieszeniem zwrotnicowym. Charakterystyczny dla zawieszenia, nazwanego Telelever, jest masywny trójkątny wahacz łożyskowany w bloku silnika i połączony z dolną półką widelca za pomocą sworznia kulistego. Do wahacza mocowany jest centralny element resorujący. Olej znajdujący się w goleniach służy jedynie do smarowania tulejek ślizgowych w teleskopach. Dzięki takiej właśnie konfiguracji znacznie ograniczono „nurkowanie” przodu motocykla przy ostrym hamowaniu. Odpowiedni dobór geometrii przedniego zawieszenia pozwolił konstruktorom obniżyć o około 30% moment pochylający motocykl do przodu przy hamowaniu. Ponadto ograniczono wstrząsy przenoszone przez pracujący układ ABS na kierowcę. Dzięki temu kierowca wie dokładnie, kiedy hamuje, ale wcale tego nie czuje.Z tyłu BMW R 1000 RS zawieszony jest na pojedynczym wahaczu o dwóch przegubach i drążku reakcyjnym. Jest to znany z innych modeli BMW system Paralever. Centralnie umieszczony element tłumiący z amortyzatorem gazowym posiada aż siedem stopni wstępnego napięcia sprężyny. Funkcje ramy nośnej w nowym motocyklu przejął zespół napędowy. Silnik, skrzynia biegów oraz tylny wahacz tworzą „kręgosłup” motocykla. Do zespołu napędowego przymocowane są dwie ramy pomocnicze: przednia, odlewana ze stopu aluminiowego, jest górną podporą dla sworznia przedniego zawieszenia i elementu tłumiącego, do tylnej, wykonanej jako kratownica z rur stalowych, przymocowany jest tylny element tłumiący i nadwozie motocykla. Taka konstrukcja pozwoliła na znaczne obniżenie masy tego – wcale przecież nie filigranowego – motocykla do 216 kg. Koła i hamulce pochodzą od „starszych braci” K1 i K 1100 RS. Trójszprychowe koła odlewane z lekkiego stopu mają średnicę 17 cali z przodu i 18 cali z tyłu. Dla nowego motocykla wprowadzono układ ABS nowej generacji. Pierwszy motocykl z układem zapobiegającym blokowaniu kół przy hamowaniu firma BMW wprowadziła w 1988 roku. Już w następnym roku 70% sprzedanych BMW K 100 wyposażonych było w układ ABS. W skład układu wchodzą dwa znajdujące się przy obu kołach nadajniki prędkości obrotowej, jeden (w poprzedniej wersji były dwa) modulator ciśnienia, umieszczony w środku ciężkości motocykla i jednostka sterująca. Składa się ona z trzech mikrokomputerów: dwóch odpowiedzialnych za pracę obu hamulców i trzeciego, nadzorującego ich pracę. Jeżeli mikrokomputer nadzorujący wykryje niesprawność w pracy któregoś z dwóch pozostałych, sam wchodzi w tryb jego pracy, kończąc hamowanie. W tym przypadku kierowca jest informowany migającą lampką kontrolną o wyłączeniu systemu ABS. Oczywiście, układ hamulcowy pracuje nadal tak, jak układ konwencjonalny. Przewidziano dwa rodzaje owiewki: pełną i lżejszą, nie okrywającą silnika. W górnej części owiewki, poniżej reflektora motocykla, znajdują się dwa charakterystyczne dla BMW otwory, tzw. „nerki”, za którymi umieszczono chłodnicę oleju. Niestety, lusterka staromodnie „sterczą” z kierownicy. Dzięki owiewce, której kształt nadano po wielu próbach w tunelu aerodynamicznym, motocykl zapewnia wysoki komfort jazdy. 

Pozycja kierowcy może być dostosowana do indywidualnych upodobań i gabarytów za pomocą regulowanych końcówek kierownicy, pochylenia przedniej szyby i siedzenia, którego wysokość można przestawiać w zakresie 40 mm. Za dopłatą można otrzymać ogrzewanie manetek kierownicy i dodatkowy display pokazujący poziom oleju i paliwa, bieg i aktualny czas.Wiadomość dla zwolenników jazdy po bezdrożach: na wrześniowej IAA we Frankfurcie zaprezentowano uterenowioną wersję: BMW R 1100 GS, następcę R 80 GS i R 100 GS.