Reklamacje, cz. 1. Nowy motocykl się zepsuł – i co dalej?

autor: Tamara Laprus-Bałuka
Partner w Kancelarii Radców Prawnych Zaborowska, Laprus-Bałuka sp.p.
www.kancelariazlb.pl

Sprzedawca motocykla, jak każdy sprzedawca, odpowiada wobec kupującego za wady fizyczne i prawne sprzedanej rzeczy. Odpowiedzialność sprzedawcy z tego tytułu to tzw. rękojmia i obciąża ona sprzedawcę co do zasady według reguł ustanowionych kodeksem cywilnym. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi sprzedawca może modyfikować, czyli ją rozszerzyć, ograniczyć, a nawet wyłączyć, ale tylko wobec kupującego, który tak jak sprzedawca jest także przedsiębiorcą. Wobec kupującego, który jest konsumentem, sprzedawca takiej modyfikacji dokonać nie może. 

Konsument pod ochroną

Przepisy które mają zastosowanie do konsumenta są dość rygorystyczne i niewątpliwie ustanawiają bardzo szeroką ochronę kupującego. Odpowiedzialność sprzedawcy jest często niemal bezwzględna, ale należy pamiętać, że podstawową przesłanką tej odpowiedzialności jest rzeczywiste, obiektywne istnienie wady. Zatem jeśli wada nie istnieje, nawet jeżeli kupujący uważa inaczej, to sprzedawca w ogóle nie jest zobowiązany z tytułu rękojmi. Dodatkowo znaczenie mają tylko te wady, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa, czyli wydania motocykla na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili. Jeśli kupujący w chwili sprzedaży wiedział o wadach (np. z oferty sprzedaży, informacji od sprzedawcy itp.), sprzedawca nie odpowiada wobec niego z tytułu rękojmi.  

W przypadku wystąpienia wady fizycznej motocykla, a więc w sytuacji, gdy motocykl został sprzedany w stanie niekompletnym bądź nie posiada wszystkich cech, które według zamówienia miał mieć, czy też w razie gdy się popsuł i nie działa prawidłowo, kupującemu przysługują aż cztery różne roszczenia wobec sprzedawcy. Wybór wśród tych roszczeń należy tylko i wyłącznie do kupującego. Zgłaszając istnienie wady i reklamując zakupiony motocykl kupujący zobowiązany jest dokonać wyboru roszczenia i przekazać tę informację sprzedawcy. 

Może on żądać naprawy motocykla albo wymiany motocykla na inny bez wady, albo obniżenia ceny, albo może odstąpić od umowy sprzedaży. Obniżenie ceny musi pozostawać w odpowiedniej proporcji co do wady, to znaczy nie można żądać obniżenia ceny np. o 70%, jeśli wada jest drobna, mało istotna. Z kolei uprawnienie do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży, co wywołuje skutek jakby umowa nigdy nie była zawarta, to jest kupujący zwraca motocykl, a sprzedawca zwraca uiszczoną cenę, przysługuje tylko i wyłącznie w razie wystąpienia wady istotnej. W przypadku motocykli leasingowanych od umowy sprzedaży może odstąpić tylko i wyłącznie leasingodawca, a nie użytkownik motocykla. 

Istnienie wady, ale innej niż istotna nie uprawnia kupującego do skutecznego złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Wada istotna to taka, która całkowicie albo znacząco uniemożliwia prawidłowe użytkowanie motocykla według racjonalnych oczekiwań kupującego i zwykłego przeznaczenia czy właściwości tego rodzaju pojazdu. Problematyczne jest, czy kupujący motocykl potrafi sam, bez opinii fachowca czy biegłego stwierdzić, że dana wada jest istotna. W razie bowiem sporu ze sprzedawcą czy wada była istotna i czy uprawniała do odstąpienia od umowy, na etapie sądowym konieczne będzie powołanie biegłego do wykazania prawdziwości tego twierdzenia. Innymi słowy, ocena istotności wady wymaga wiedzy eksperckiej, a w przypadku sporu sądowego opinii biegłego powołanego przez sąd. 

Nie zawsze tak, jak chcemy

Sprzedawca nie zawsze musi spełnić roszczenie z tytułu rękojmi wybrane przez kupującego – w razie, gdy kupujący żąda obniżenia ceny albo chce od umowy sprzedaży odstąpić, sprzedawca w ramach kontruprawnienia może niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności wymienić rzecz na wolną od wad (to nie oznacza, że zawsze w ramach wymiany kupujący dostanie nową rzecz) albo ją naprawić, czyli wadę usunąć. Takie kontruprawnienie sprzedawcy nie przysługuje, gdy motocykl był już raz przez niego naprawiany albo wymieniany.

Dodatkowo w przypadku, gdy kupujący jest konsumentem, może on nie zgodzić się na zaproponowaną przez sprzedawcę wymianę i żądać naprawy bądź w przypadku propozycji naprawy może żądać wymiany. Sprzedawca będzie musiał uwzględnić takie żądanie kupującego, chyba że jest ono obiektywnie niemożliwe do spełnienia albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. 

Natomiast jeśli kupujący wybiera roszczenie z tytułu rękojmi polegające na żądaniu wymiany motocykla na inny, wolny od wad, sprzedawca może skutecznie przeciwdziałać temu żądaniu i motocykl naprawić, ewentualnie w razie gdy kupujący chce naprawy, sprzedawca może wymienić motocykl na inny, wolny od wad, pod warunkiem, że sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwy do spełnienia albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałby nadmiernych kosztów po stronie sprzedawcy.

Wszelkie koszty wymiany lub naprawy, w tym koszty demontażu i dostarczenia rzeczy, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia ponosi sprzedawca. Kupujący zobowiązany jest jednak współpracować ze sprzedawcą w procesie wykonywania przez sprzedawcę obowiązków z tytułu rękojmi, w tym np. umożliwić mu transport motocykla do serwisu, wydać wszystkie elementy, czy wreszcie w razie odstąpienia od umowy zwrócić kompletny motocykl.

Zdjęcie ilustracyjne: Mufid Majnun / Unsplash.com